«اردشیر محصص» هنرمند ایرانی که آثارش در روزنامه‌های مهم دنیا منتشر شد

متولد ۱۸ شهریور ۱۳۱۷ بود؛ لیسانس حقوقش را رها کرد و به دنبال هنر رفت تا در کاریکاتور کشور عزیزمان ایران سنت‌شکنی و نوآوری داشته باشد و به قول یکی از منتقدان هنر

«اردشیر محصص» هنرمند ایرانی که آثارش در روزنامه های مهم دنیا منتشر شد

عبارات مهم : ایران

متولد ۱۸ شهریور ۱۳۱۷ بود؛ لیسانس حقوقش را رها کرد و به دنبال هنر رفت تا در کاریکاتور کشور عزیزمان ایران سنت شکنی و نوآوری داشته باشد و به قول یکی از منتقدان هنری، کاری کند که دنیای امروز اردشیر محصص را هنرمندی متفکر بداند.

به گزارش ایسنا، خاندان اردشیر محصص از خانواده های معروف و مرفه اهل لاهیجان بودند. مادرش شاعر و از دوستان نزدیک پروین اعتصامی بود. زیاد اعضای خانواده محصص در هنرهای متفاوت فعالیت می کردند. خواهر او ایراندخت محصص، فعال هنری و کاریکاتوریست و پسرعمویش بهمن محصص، مجسمه ساز و نقاش است.

در سال های اولیه ورودش به دنیای هنر در مطبوعات کار می کرد. همچنین کتاب های زیادی در زمینه طراحی مانند «اردشیر و هوای توفانی»، «اردشیر و صورتک هایش»، «تشریفات»، «لحظه ها»، «وقایع اتفاقیه»، «لحظه ها» و … از خود به جای گذاشت.

این طور ثبت شده است که اردشیر محصص به مینیاتورهای ایرانی و نقاشی های عامیانه علاقه ی بسیاری داشت و علاوه بر این ها، تصویر های کهنه و تصویر های روزنامه ها را نیز جمع آوری می کرد و آثارش در زیاد موارد، ترکیبی از طرح های کتاب های قدیمی و تصویر های قاجار بود.

خودش راجع به ی کارهایش گفته: «من آنچه را می بینم می کشم؛ به نظر من کاریکاتورها اسناد یک عصرند؛ همچنان که مدارک رسمی، اعلامیه های دولتی و گزارش های پارلمانی نیز چنین هستند.»

جواد مجابی ـ منتقد هنری ـ راجع به او و سبک کارهایش که طرح هایی با طنز تلخ و بدون ملاحظات بودند، گفته است که محصص معنی وحشت را نمی فهمد. او همچنین اعتقاد است که محصص پایه گذار کاریکاتور نوین در کشور عزیزمان ایران هست. طرح های او نشان دهنده ی زوایایی از جامعه بود که کمتر به آن ها توجه می شد.

مجابی اظهار کرده است: من با اردشیر محصص همکلاس بودم و از حوالی سال ۱۳۳۶ دوستی ما شروع شد. در طول این سال ها شاهد رشد تدریجی کارهای او بودم و هر لحظه آثارش را دنبال می کردم. اردشیر در شروع کار یک کاریکاتوریست بود و در طراحی های او شکل آزادتری به خود گرفت. دنیا او را هنرمند بزرگ و متفکری می داند و علت این عنوان هم آشنایی محصص با حلقه ای از بازیگران و صورت های معروف پیشرو کشور عزیزمان ایران در دهه ۴۰ و ۵۰ بود. او از تحولات روشنفکری آگاهی داشت و در طراحی هایش انسان، پوچی، اضمحلال انسان در دنیای صنعتی و روابط حاکم و محکوم را به تصویر می کشید. در واقع او بدون آشنایی جریانات روشنفکری دهه های ۴۰ و ۵۰ نمی توانست این نظر را داشته باشد.

او ادامه داده است: محصص از معدود هنرمندانی بود که آثارش در نشریات مهم دنیا از جمله «نیویورک تایمز» و «واشنگتن پست» به چاپ رسیده هست. بسیاری از کارهای او را موزه کتابخانه کنگره آمریکا خریداری کرده و کتاب هایی از آثارش در نقاطی از دنیا به چاپ رسیده هست. نظم فوق العاده و استمرار طولانی او در آثارش باعث شد به جایگاه شاخصی در هنر دنیا دست پیدا کند.

مجابی همچنین چند سال گذشته نسبت به دزدی و صدمه دیدن آثار محصص که در اختیار ایراندخت محصص (خواهر اردشیر) قرار دارد، به علت پیری و بیماری ایراندخت، هشدار داده بود.

همچنین جواد علیزاده ـ کاریکاتوریست ـ راجع به محصص اظهار کرده است: کارهای محصص از نظر سوژه و اجرا خیلی با کارهای دیگران متفاوت بود. درست زمانی که در اروپا و فرانسه طنز سیاه مرسوم شده است بود، کاریکاتورهای محصص با رویکرد روشنفکری در مطبوعات آن وقت چاپ می شدند. در واقع پرداختن به طنز سیاه در طراحی ها و به کار بردن تصویر های قدیمی و رئال باعث قدرتمند شدن و چشم نواز بودن کارهای محصص شده است بودند.

او در ادامه گفته است: او با سنت شکنی و نوآوری تأثیر زیادی در کاریکاتور مدرن کشور عزیزمان ایران داشت و نامش همواره در این زمینه زنده خواهد ماند. در آن وقت نشریات کاریکاتورهایی را در صفحات خود چاپ می کردند که خلاقیت طراح در آن ها حرف اول را می زد. یعنی علاوه بر مرتبط بودن با عنوان مطلب یا مقاله، صرفا تابع آن نباشد و دارای المان هایی از شخصیت خود هنرمند باشد. محصص نیز با پیروی از این سبک در مطبوعات مطرح شد و به شهرت رسید.

اردشیر محصص آخر در ۱۸ مهر ماه سال ۱۳۸۷ در نیویورک درگذشت.

بهزاد شیشه گران ـ طراح و گرافیست ـ جهت سالگرد تولد محصص پوستری را طراحی کرده و آن را جهت انتشار در اختیار ایسنا قرار داده است: